Θα ξεκινήσω το κείμενό μου, με μια ιστορία, που συνέβη πριν 27 χρόνια.

Σεούλ, 1988. Ολυμπιακοί αγώνες. 24 Σεπτεμβρίου λαμβάνει χώρα ο τελικός των 100 μέτρων , με κύριους διεκδικητές του χρυσού μεταλλίου, τον αμερικανό Καρλ Λιούις και τον Καναδό Μπεν Τζόνσον , ο οποίος, ύστερα από προηγούμενες συνεχόμενες νίκες στο άθλημα, κατέχει , ήδη, τον τίτλο του «ταχύτερου ανθρώπου στον κόσμο». Νικητής του αγώνα αναδεικνύεται, τελικά, ο Μπεν Τζόνσον , πετυχαίνοντας το εξωπραγματικό ρεκόρ: 9 δεύτερα και 79 εκατοστά του δευτερολέπτου.

Ωστόσο, τις επόμενες μέρες, το θαυμασμό για αυτή την υπεράνθρωπη νίκη, θα διαδεχτούν η παγωμάρα και η απογοήτευση: ο Τζόνσον ή «ο Big Ben», όπως τον αποκαλούσαν , ύστερα από την καθιερωμένη εξέταση ούρων, θα βρεθεί «θετικός» στη χρήση αναβολικών ουσιών.

Μέχρι τότε το doping δεν είναι κάτι άγνωστο για την κοινωνία. Είναι, όμως, από τις λίγες φορές που το ζήτημα αυτό θα συζητηθεί τόσο εκτενώς, αφού εμπλέκεται ένας πρωταθλητής, ο οποίος για ένα μεγάλο διάστημα αποτελούσε θετικό πρότυπο αγωνιστικότητας, αξιοσύνης και επιτυχίας, παγκοσμίως.

Από το 1988 μέχρι σήμερα, το doping στον αθλητισμό απασχόλησε έντονα την κοινή γνώμη, καθώς αθλητές παγκόσμιας κλάσης βρέθηκαν ή ομολόγησαν στη συνέχεια ότι είχαν προβεί σε χρήση αναβολικών. Είναι γνωστή η περίπτωση της αμερικανίδας αθλήτριας Μ. Τζόουνς («του θηλυκού Κ. Λιούις», όπως την αποκαλούσαν), που με δάκρυα στα μάτια, αποκάλυψε δημοσίως ότι έκανε χρήση παράνομων ουσιών, πριν τους αγώνες της. Στους ολυμπιακούς τους 2004, στην Αθήνα, η ελληνική κοινωνία παρακολούθησε, εμβρόντητη, την υπόθεση των πρωταθλητών Κ. Θάνου και Κ. Κεντέρη , (αθλητές που είχαν τονώσει το εθνικό αίσθημα, με διακρίσεις τους σε παγκόσμια πρωταθλήματα) για τους οποίους αποκαλύφτηκε ότι απέφυγαν , σκόπιμα, έλεγχο anti – doping.

Είναι, όμως, το doping σύγχρονο φαινόμενο; Η φαρμακοδιέγερση (μετάφραση της λέξης doping) εμφανίζεται από την αρχαιότητα. Γνωρίζουμε τη αγάπη που έτρεφαν οι αρχαίοι έλληνες για τον αθλητισμό. Εξ’ ου και η ρήση: «νους υγιής εν σώματι υγιεί». Βέβαια τα τότε ενισχυτικά της σωματικής απόδοσης είχαν φυτική προέλευση. Επρόκειτο δηλ. για βότανα, δημητριακά ή συστατικά από ζώα, όπως το αίμα. Από το σχολείο θυμόμαστε που οι δάσκαλοί μας έλεγαν για το «μέλανα ζωμό». Επρόκειτο για δυναμωτική τροφή που είχε, ως κύριο συστατικό, το αίμα του χοίρου, το οποίο υπόκειντο σε υποτυπώδη επεξεργασία συντήρησης. Σε μεταγενέστερο χρόνο, λέγεται ότι φυλή των ινδιάνων χρησιμοποιούσαν ένα μείγμα αλκοολούχου ποτού, το οποίο το έλεγαν στη γλώσσα τους «ντοπ». Από ‘ κει και η λέξη «ντοπινγκ» (doping).

Στην πρόσφατη ιστορία, παράλληλα με τη βιομηχανική επανάσταση, εξελίχθηκε και οργανώθηκε και ο αθλητισμός. Συνεπώς, τα ενισχυτικά επιδόσεων, λόγω των ανακαλύψεων στο τομέα της ιατρικής και της βιολογίας, έλαβαν πιο επεξεργασμένη μορφή, γεγονός που τα καθιστούσε αποτελεσματικότερα. Συστατικά, όπως η καφεΐνη, αμφεταμίνη, στεροειδή φαίνεται ότι από τα τέλη του 19ου αιώνα αποτελούσαν βοήθημα για μερίδα αθλητών.

Πού ερείδεται η αυξανόμενη χρήση αναβολικών; Είναι γεγονός ότι μία δραστηριότητα, όπως ο αθλητισμός, η οποία, υπό κανονικές συνθήκες, συμβάλλει στην ευρωστία και την υγεία σώματος και πνεύματος, τις τελευταίες 10ετίες έχει εμπορευματοποιηθεί. Δεν είναι τυχαία η διάκριση ανάμεσα στις έννοιες «αθλητής» και «πρωταθλητής». Στις μέρες μας, «ο πρωταθλητής» είναι ο άνθρωπος, με τις αναμφισβήτητες σωματικές ικανότητες, που ασχολείται επαγγελματικά με τον αθλητισμό. Οι επιτυχίες του, πέρα από τη στήριξη της πολιτείας χρηματοδοτούνται από εταιρείες αθλητικών και άλλων ειδών (ενισχυτικών διατροφής, τεχνολογικών προϊόντων) ή τραπεζικούς ομίλους. Το τελευταίο διάστημα εταιρείες στοιχημάτων εξωθούν μερίδα ανθρώπων να «τζογάρουν» σε αποτελέσματα αγώνων. Οι νίκες σε σημαντικούς αγώνες συνοδεύονται από υψηλά χρηματικά έπαθλα. Σίγουρα όλοι μας έχουμε ακούσει για τις δυσθεώρητες αμοιβές αθλητών του ποδοσφαίρου. Ο πρωταθλητής είναι «καταδικασμένος» να κερδίζει, διαφορετικά πέφτει σε ανυποληψία. Μια αγγλική φράση λέει: «the first is everything, the second is nothing» (δηλ. «ο πρώτος είναι τα πάντα και ο δεύτερος το τίποτα»)

Ο αθλητισμός είναι συνώνυμος της ομορφιάς. Είναι σύνηθες εμφανίσιμοι αθλητές και αθλήτριες να φωτογραφίζονται για life style περιοδικά, παρακινώντας, ταυτόχρονα, τους αναγνώστες των εντύπων να ξεχυθούν στα γυμναστήρια, προκειμένου να αποκτήσουν μια αξιοζήλευτη κορμοστασιά. Αλλά, επειδή διανύουμε τον αιώνα της ταχύτητας και είμαστε ανυπόμονοι με το αποτέλεσμα, γίνεται λόγος για «ύποπτα σκευάσματα» που διακινούνται στα γυμναστήρια και υπόσχονται αξιοθαύμαστες σωματικές βελτιώσεις.

Ωστόσο το κυνήγι της δόξας και της ομορφιάς δεν γίνεται χωρίς κόστος. Έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση αναβολικών συμβάλλουν σε καρδιαγγειακές βλάβες, ηπατικές διαταραχές και μυοσκελετικές βλάβες. Επίσης, προξενούν σοβαρές ορμονικές διαταραχές. Πόσες φορές δεν έχουμε δει αθλήτριες στην τηλεόραση, που θυμίζουν περισσότερο άνδρες παρά γυναίκες. Η χρήση αναβολικών διαταράσσει και την ψυχική υγεία. Έχουν παρατηρηθεί σε χρήστες εκδηλώσεις ευερεθιστότητας, αϋπνίας ή κατάθλιψης. Το χειρότερο, όμως, απ’ όλα είναι περιστατικά αιφνιδίων θανάτων που έχουν παρατηρηθεί σε πρώην ή και νυν αθλητές. Μία αμερικανίδα πρωταθλήτρια του στίβου , η Φλόρενς Γκρίφιθ που είχε αναδειχτεί τη 10ετία του 80, πέθανε ξαφνικά σε ηλικία 38 ετών. Η Γκρίφιθ υπήρξε μία αθλήτρια που είχε εντυπωσιάσει τον κόσμο τόσο με τις επιδόσεις της, όσο και με την εμφάνισή της. Τα αίτια του πρόωρου θανάτου της αποδόθηκαν από πολλούς στην αλόγιστη χρήση αναβολικών.

Το ζήτημα του doping είναι εξαιρετικά σοβαρό. Αποτελεί μία επικίνδυνη εξάρτηση που δεν μπορεί να ειδωθεί ξέχωρα από τη χρήση των υπολοίπων ουσιών, νόμιμων και παράνομων. Στο χώρο του επαγγελματικού αθλητισμού, όπου τα οικονομικά συμφέροντα είναι τεράστια, η αντι – ντόπινγκ εκστρατεία δε βρίσκει πρόσφορο έδαφος. Γι’ αυτό και υπάρχουν λίστες με απαγορευμένες ουσίες και νόμιμα παρασκευάσματα που δημοσιοποιούν οι αθλητικοί οργανισμοί, για ανίχνευσή τους σε ιατρικούς ελέγχους. Ωστόσο, στο χώρο των σχολείων , των ερασιτεχνικών αθλητικών σωματείων και των γυμναστηρίων μπορούν τα ιδεώδη του «ευ αγωνίζεσθαι» να διαδοθούν με μεγαλύτερη επιτυχία.

Η χαρά της άθλησης συνίσταται στη θωράκιση της υγείας, της ευγενούς άμιλλας, της αγαστής συνεργασίας και της ικανοποίησης της συμμετοχής σε αγώνες. Στους ολυμπιακούς αγώνες του Λος Άντζελες, στο μαραθώνιο γυναικών, μία ελβετίδα αθλήτρια, η Γκαμπριέλα Άντερσεν, αν και τερμάτισε στην 37η θέση, καταχειροκροτήθηκε το ίδιο ή και περισσότερο από τις αθλήτριες που κέρδισαν τα μετάλλια στον αγώνα. Η Άντερσεν μπαίνοντας στο στάδιο της πόλης ήταν εμφανώς καταβεβλημένη. Παρόλο που φαίνονταν έτοιμη να καταρρεύσει, ανά πάσα στιγμή, κατόρθωσε να τερματίσει, ξεσηκώνοντας τα πλήθη, γα τη δύναμη της θέλησής της. Επρόκειτο για μια συγκινητική επανάληψη της ιστορίας του πρώτου μαραθωνοδρόμου , του Φειδιππίδη.

Ο Κωστής Παλαμάς στον Ολυμπιακό Ύμνο έγραφε:

Αρχαίο πνεύμα αθάνατο […]

Στων ευγενών αγώνων λάμψε την ορμή

Και με το αμάραντο στεφάνωσε κλωνάρι

και σιδερένιο πλάσε και άξιο το κορμί

Το αγωνιστικό ιδεώδες βασίζεται στην ευζωία, την ευγένεια και με τη χωρίς υλικά ανταλλάγματα ικανοποίηση. Πολλές φορές ένα στεφάνι με άνθη αμάραντου αρκεί.

Νεκταρία Αικατερινίδη

Πηγές :

http://www.gazzetta.gr
http://www.pemptousia.gr
http://www.doping-prevention.sp.tum.de
http://el.wikipedia